کەرکوک ودیداری یەکێتی ودینامیکی حیزبی

کەرکوک ودیداری یەکێتی  ودینامیکی  حیزبی
د. سمکۆ شوانی
    دینامیکی حیزبی ئاماژەیە بەو کارو کارلێک وپێشهاتانەی لەناو حزبە سیاسییەکان لەهەر سیستەمێکی سیاسی دیاریکراودا ڕوودەدەن. ئەم داینامیکییانە بریتین لە پەیوەندییە ناوخۆییەکانی نێوان ئەندامان، ئاراستە ئایدیۆلۆژی و سیاسییەکان کە بە تێپەڕبوونی کات دەگۆڕدرێن، هەروەها گۆڕانکاری لە سەرکردایەتی و ئەو سیاسەتانەی کە حزب بۆ گونجاندن لەگەڵ گۆڕانکارییە کۆمەڵایەتی و ئابوورییەکان دەیگرێتەبەر.
ئەو فاکتەرانەی کاریگەری لەسەر دینامیکی حیزبی دروست دەکەن
1- گۆڕانکاری کۆمەڵایەتی و کولتووری: وەک گۆڕانکاری لە بەها و ڕەوتە باوەکاندا کە ڕەنگە کاریگەری لەسەر هەڵوێستی حیزب هەبێت لەسەر پرسە جیاوازەکان.
2- گۆڕانکاریی سیاسی و هەڵبژاردن: گۆڕانکاری لە سیستمی هەڵبژاردن یان دەرئەنجامی هەڵبژاردن کە دەتوانێت هاوپەیمانی حزبی دووبارە دابڕێژێتەوە یان سەرکردایەتی حزبی بگۆڕێت.
3- کێبڕکێی حزبی: کێبڕکێی نێوان حزبە سیاسییەکان کاریگەری لەسەر ستراتیژی و سیاسەتەکانیان دەبێت بۆ ڕاکێشانی دەنگدەران و مانەوەی دەسەڵات.
4- ئالانگاری ناوخۆیی: وەک ململانێ یان دابەشبوون لەناو حزبدابۆ نمونە تەکەتولاتی نەرێنی  هۆی گۆڕانکاریە ستراتیژییەکانی حیزب  یان تەنانەت دابەشبوونی بەسەر لایەنە لاوەکییەکاند دروست دەکات، نمونەی درستبوونی ئەو وردە حیزبانەی لە دەرئەنجامی تەکەتولاتی نەرێنی لە یەکێتی جیابوونەوە وحیزب وقەوارەی بچوکی بێکاریگەری سیاسیان دروست کردووە.
چەمکی "پەرەسەندنی حزبی لە ڕێگەی داینامیکی حیزبییەوە" ئاماژەیە بۆ شێوازی گۆڕان و گەشەکردنی پارتە سیاسییەکان بە تێپەڕبوونی کات لە ئەنجامی کارلێکی بەردەوامی نێوان هێزە ناوخۆیی و دەرەکییەکان کە کاریگەرییان لەسەرە. داینامیکی حزبی ئەو هێزە بزوێنەرانەیە کە بەشدارن لەم گەشەسەندنەدا، وەک کارلێکی نێوان ئەندامان، گۆڕانکاری ئایدیۆلۆژی، یان گۆڕانکاری کۆمەڵایەتی، ئابووری و سیاسی.
گەشەسەندنی حیزب لە ڕێگەی داینامیکی حیزبییەوە دەتوانرێت لە ڕێگەی چەند میحوەرێکی سەرەکییەوە بەدی بهێنرێت:
1-گۆڕانکاری لە سەرکردایەتیدائەبێتە ئامرازێک بۆ گۆڕانکاری لە دیدگا وئایدۆلۆژیای حیزب لە دەرئەنجامی هاتنی خوێن و ئەقڵی تازە بۆ ناوحیزب کە ڕەنگە هاوتەریب بن لەگەڵ گۆڕانی واقعی سیاسی.
2- گۆڕانکاریی فیکری و سیاسی: حزبەکان دەتوانن بیرو هەڵوێستی نوێ بگرنەبەر کە لەگەڵ پێشکەوتنە کۆمەڵایەتییەکاندا بگونجێت، وەک وەرگرتنی پرسی کۆمەڵایەتی نوێ یان گرتنەبەری سیاسەتی ئابووری جیاواز. ئەم گۆڕانکارییە دەتوانێت لە وەڵامی داواکارییە گشتییەکان یان گۆڕانکارییە جیهانییەکان بێت.
3- دابەشبوون یان یەکگرتنەوە: ڕەنگە داینامیکی حزبی ببێتە هۆی دابەشبوون لەناو حزبدا بەهۆی جیاوازیی ئایدیۆلۆژی یان ستراتیژی، یان یەکگرتنەوە لەنێوان حزبە بچوکەکان ڕووبدات بۆ پێکهێنانی بلۆکی سیاسی گەورەتر. ئەمەش یارمەتیدەرە بۆ دووبارە داڕشتنی حیزب لەڕووی ئامانج و ستراتیژی وئایدۆلۆژیاوە.
4- وەڵامدانەوەی قەیرانە سیاسییەکان: ڕەنگە حزبەکان ڕووبەڕووی تەحەدا یان قەیران ببنەوە (وەک شکستی هەڵبژاردن یان فەزیحەی سیاسی) کە ببێتە هۆی داڕشتنەوەی حزب و دانانی ڕێڕەوێکی نوێ. داینامیکی حیزب لەم حاڵەتەدا ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە مانەوەی حیزب و توانای گونجاندنی لەگەڵ گۆڕانی بارودۆخدا.
5- خۆگونجاندن لەگەڵ گۆڕانکارییە کۆمەڵایەتییەکان: ڕەنگە لایەنە سیاسییەکان وەڵامی گۆڕانکارییەکانی هەڵوێستی گشتی یان گۆڕانکارییە کۆمەڵایەتییەکان (وەک داواکارییەکانی مافی مرۆڤ یان پرسی ژینگەیی) بدەنەوە بە ڕێکخستنی سیاسەت و پلاتفۆرمە حزبییەکانیان بۆ دابینکردنی پێداویستییەکانی دەنگدەری نوێ یان توێژە نوێیەکانی کۆمەڵگە.
6-  متمانە و ڕێزگرتن دوو هۆکاری سەرەکین لە گەشەپێدانی حیزبدا، کاریگەرییەکی زۆریان لەسەر کارلێکەکانی ناو حزب و پەیوەندییەکانی لەگەڵ خەڵک و پەیوەندییەکانی لەگەڵ لایەنەکانی دیکەدا هەیە.
 بەم پێیە داینامیکی حیزب ئامرازێکە بۆ تێگەیشتن لە چۆنیەتی گەشەکردنی حیزب لە ڕێگەی کارلێکی بەردەوامی هێزە ناوخۆیی و دەرەکییەکانەوە کە سیاسەت و ناسنامەکانیان لە قاڵب دەدەن.  لەسەر بنەمای ئەم دینامیکییە، ستراتیژییەکانی حیزب لە کێبڕکێی هەڵبژاردندا پێکدەهێنرێن یان دەگۆڕدرێن و بەمشێوەیە پەرەسەندنی حزبی ڕوو دەدات.