یاداشتی كۆتایی هەفتە

یاداشتی كۆتایی هەفتە
-مشتومڕ لەسەر بودجەی كەركوك و موچەی كوردستان لە بودجەی عیراقدا.
-بە یادی كۆمار، تا جلوبەرگی کوردی لە پەرلەمانی ئێران .
-بە یادی خۆسەری لە رۆژئاوا تا یادی تاڵی عفرین بەدەرس و دەورەکانییەوە

شرۆڤەی: ستران عەبدوڵلا

شرۆڤەی دۆخی كەركوك و بەشی لە ئاوەدانی سایەی پارێزگارێكی بەوەكالەتدا ، بابەتی سەرەكیم دەبێت لە یاداشتی كۆتایی هەفتەدا.
ھەر چەند دوو سێ یاد و بەسەرھاتی سیاسییش لە رۆژژمێری ھەفتەدا قەرەباڵەغیان دروست کردووە ، لە یادی کۆمارەوە تا یادی راگەیاندنی خۆسەری و کەوتنی عفرین .
بۆ یادی مامە ریشە و قفلی مانگەکە بە یادی ئارامی سەرکردە .

١-
چەند ڕۆژە سەرقاڵی كار ڕێگای نەدا لەسەر موداخەلەكەی پەرلەمانتار  ڕێبوار تەها لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بنووسم.
موداخەلەكەی هەڤاڵ ڕێبوار ناوەڕۆكێكی باشی هەبوو ، لەسەر گەندەڵی و گەندەیی ئیدارەی  پارێزگای كەركوك بوو ، لە سەكۆی ڕاست و دروستی خەباتی پەرلەمانییەوە كە سەكۆیەكی گرنگە بۆ یەكێتی و بۆ كوردایەتی دیموكراتخواز.
ئەگەر باش بخرێتەگەر و ئەگەر خۆشمان پێش بێگانە حورمەتی بگرین . هەر بۆیە پارێزگاری بەوەكالەت کە مانەوەی لە پۆستی ناھەقی زۆری خایاند ، تەنگەتاو بوو ، هاتەسەر خەتی جوابدانەوەو بە هەناسە بڕكێوە گوتی: ئێمە پەیوەندیمان لەگەڵ یەكێتی باشەو عەیبمان نییە. بێ ئەوەی بپرسێ داخۆ خۆی چی کردووە لەگەڵ دەستپێشخەرییەکانی یەکێتی بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندییەکان لەرێی خزمەتکردنی رەوشی سیاسیی شارەکە.
شڵەژانی پارێزگار شڵەژانێكی ناحەقی و ناڕاستە و دووەم شۆكە كە لەم هەفتەیە تووشی دەبێ. یەكەمیان ئەو شۆكە بوو كە قسەكانی فالح فەیاز لە كەركوك كردی و گووتی ئەو دۆخەی كەركوك بۆ كەس ناچێتە سەر و دەبێ پارێزگاكە بەشی هەموو لایەكی تێدابێ.
فالح فەیاز کە ناوی لە لیستی توڕەیی ئەمەریکاش تۆمارە،  مەسجی تریشی هەبوو كە دەیزانی هەژموونی حەشدی شەعبییەكەی خۆی و شێوەی حوكمی سەربازی لە كەركوك ناڕەواو ناڕاستەو ناچێتە سەرە ، بۆیە توركمان و پارێزگار و حەشدی شەعبی پێی قەڵس بوون، بەڵام بەداخەوە قۆڵی پۆپۆلیستی و قیلو قاڵی ناو سیاسەتی كوردی كە لە زیان زیاتر هیچی تیا نەبووە بۆ كوردو كوردستان ، ئەم دیوەیان لە بەسەرهاتەكانی كەركوك نەبینی و نەخوێندەوە، چونكە ئاشەكەیان بەمشێوەیە هەڵدەسوڕێ كە خوێن و زامی كوردی تێبكەن و خەیاڵدانی ناسیۆنالیشی گۆشەگیری پێ ئاو بدەن.
٢-
پارێزگاری كەركوك تایتڵێکی سەرەكییە بۆ شكستی ئیدارەی حکومەتی عیراق لە كەركوك و كارە سەلبییەکانی  بەرەی توركمانی و حەشدی شەعبی تەواو دەكات. لە جێی ئەوەی مۆدیلێكی باش لەو ناوچە كێشە لە سەرە پێشكەش بكەن بەڵگەیان دایە دەست ناسیۆنالیستی گۆشەگیر و پەڕگیری ھەندێک  تا بۆ ئەوانی بسەنێتەوە. پارێزگار بەهۆی ئەوەی كورد لەسەر هیچ رێكنەكەوتن سپۆنسەری ئاشگێری  ئەو نێوەندانە دەكات كە حەزیان لێیە هیچ کێشەیەکی كورد و توركمان و عەرەب لە كەركوك چارەسەر نەبێت ، لە سەر كەلاكی كێشەكانی كەركوك و عیراق هەڵپەڕن . هەموویشی بخەنە ئەستۆی عاقڵمەندانی گەرەکیانە  كێشەكان بە سیاسەت و گفتوگۆ چارەسەر بكەن.
ئەوەی وای کردووە راکان جبوری لەم بێ پەروایی سیاسیی و پەرپووتی ئیدارییەدا بمێنێتەوە ناکۆکی ماڵی کوردە کە نەیھێشت دۆسێی پارێزگارێکی کورد چارسەر ببێت تا خۆپیشاندانەکانی تشرینی ٢٠١٩ لە بەغدا ئەنجومەنی پارێزگاکانی ھەڵوەشاندەوە.

ھەر لە جوگرافیای کەرکوک ماوین ، بۆیە یادی سەروەری شەھیدبوونی مامە ریشەش کە بۆنەیەکی کوردانەیە بۆ تینوتاوی شۆرشگێری تا لەم شۆکی کەرکوک و دارزاوی سیاسیی عێراقدا لەبیرمان بێت ئەمەش تێدەپەڕێت و دەورانی راکان جبوری و حەشدی شەعبی وەک دەورانی بەعس  و حەرەس قەومی وایە، تاسەر نییە.
٣-
لە دوای بەرواری یادی شەھید مامەریشەوە لە رۆژی ٢٤-١ بۆ ٣١ ھەمان مانگ وەبیر ھێنانەوەی شەھید ئارام لەکایەدایە تا وەبیرمان بێت یەکێتی حزبی شەھیدانەو نەریتی  شەھادەتی سەرکردایەتییەکەشی نەریتێکی شۆرشگێرییە ھەقە دایمە لە فیکر و یادەوەریدابێت ئەو کاتەی چارەسەری کێشەیەک لە کوردایەتی و یەکێتایەتی عاسێ دەبێت.
وەکو مام ریشە ناونیشانە بۆ فەرماندەو پێشمەرگەی ئازاو رەمزە بۆ کەرکوکی چەقبەستوو لەم دۆخەدا، شەھید ئارامی سەرکردە رەمزێکی گەورەی رێرەوی چەپگەرایی و ھەژاردۆستییە  لە شۆرشی نوێ بە کۆمەڵەی دێرین  و یەکێتی نوێ و ھەروا یەکێتی نوێبوونەشەوە . ئاخر لە بیرچوونی جار بە جاری ئەم ئەسڵوفەسڵەمانە دەماری شۆرشگێرییمان خاودەکاتەوە . 
یەکێتی نیشتمانیی کوردستان ھی ھەموو کۆمەڵانی خەڵکی کوردستانە بە ناوەرۆکێکی کۆمەڵایەتییەوە کە رێی ئاوەدانی خانووە قوڕەکان پیشانمانی دەدات ، بەتایبەتی یەکێتی ھەر ئەو رێگایەی ھەیە بۆ خەباتی دیموکراتی و چنینەوەی دەنگ و تەفویزی خەڵک ئەو کاتەی لە ھەڵبژاردندا پاداشت و سزا دێتەوە کایە.
٤-
ئەم یادانەی یەکێتی و باشوورم باسکرد و سڵاوێکم بۆ یادی کۆماری کوردستانیش نارد کە ھیچ ئەدەبیاتێک وەک شیعری ھێمنی موکریانی نەیلاواندۆتەوە . کۆمار ئەزموونێک و حکومەتی مەلیک مەحموود و ئارارات دوویتر ، ئێستاش ھەرێمی کوردستان و خۆسەری کانتۆنەکانی رۆژشئاواش ماون. ھەرێم تووشی ناکۆکی ناوخۆیی و چەوبەستوویی پەیوەندی لەگەڵ حکومەتی ئیتحادی بووە. سا بەڵکو تەگبیری رێککەوتن لەسەر بودجە و مووچە و کەمپینی گەرم و دیموکراتی ھەڵبژاردنی داھاتووی وڵات گرژی نێوان کەم بکاتەوە و دەریچەی بۆ گوزەران و مووچەی خەڵکی کوردستان پێبێت؟ 
رۆژئاڤاش ھەقە گفتوگۆی ئاشتی پەیەدە و ئەنەکەسە بگەیەنێتە ئاستی پتەوبوونی بەرەی ناوخۆیی  تا دەرەقەتی نەیارانی ئیقلیمی بێت. ئەگەر چەتری  فیکری پشتیوانی ئەزموونی پەیەدە لە رۆژئاڤا کەمێک لەو دیموکراتییەی حەز دەکات باشوور بەشی ئەویشی لێ بدات لە رۆژئاڤا تاقیبکاتەوە و ئەگەریش چەتری پشتیوانی ئەنەکەسە لەو خیتابە ناسیونالیستیەی لە باشوور زۆری دەڵێتەوە ، جورعەیەکی بکاتە دەرمانی پەرۆشی بۆ یەکێتی نەتەوەیی لەوێ ، ئەوا تەبایی و رێککەوتن لەو بەشەی کوردستان دوور نابێت.
لەم کەشی نووسینەدا بووم ھاوەڵێکی رۆژئاڤا بیرەوەری شادی و خۆشی جاڕدانی خۆسەری رۆژئاواو یادی تاڵی داگیرکردنی عەفرینی وەبیر ھێنامەوە،  بە ئەدەبی لێڕادیتنەوە پرسی تۆ کە کتێبت لەسەر رۆژئاڤا و سورریا ھەیە چی دەڵێی بۆ ئەم دوو یادە؟ لە پێشدا بە ھەمان لێرادیتنی کوردستانییەوە گلەییم کرد ئەی لەسەر یادی شەھیدەکانی باشوور و یەکێتی و شۆرشی نوێکەی باشوور چی ؟! ئینجا گوتم وا نووسین و نووسراوەکانم دەکەمە کتێبی دووەمی «سەیران بۆ سەریکانی» و ھیوادارم دەرسی عەفرین و دەرسی کەرکوک و دەرسی سووری دیاربەکریش  بۆ ھەموومان مایەی بەرەوارد و لێوردبوونەوە بێت تا بزانین ھەمووجار بەرەنگاری  ھێزداری و ئۆپەراسێۆنی سەربازی شار و وڵاتمان ناپارێزێت،  بە تایبەتی لە غیابی ھاوسەنگی ھێزدا، کەمێکیش خەباتی پەرلەمانی و دیموکراتی بەرھەمی موقاوەمەتدارانەی لێ دەکەوێتەوە . بەڵگەش مینبەری پەرلەمانی عێراقە  کە زیاد لە چانسێکی دیموکراتی تێدایە بۆ داکۆکی لە مافەکانی نەتەوە.
بەڵگەش تەنانەت مینبەری پەرلەمانی ئێران و پەرلەمانی تورکیایە کە ئەگەرچی ھێشتا دیزاینەکەیان ماویەتی جێی کورد فراوان بکاتەوە. کەچی بەشی ئەوەبوو  نوێنەرێکی ئازای کورد بە جلی کوردییەوە رەدی تەوھینی بەرنامەی تەلەفزێۆنی رەسمی دایەوە کە«لیباسی کوردی» بە جلی شوان و لادێی دەناسێنێ . وەک بڵێی شوانکار و لادێنشین ھەقی ئینسانی و ھەقی گەردنبەرزی نەبێت.

قسەقسە دێنێ ئەم نەرمە جموجۆڵانە و ئەم خەباتە شێنەییانە کاری سەربەرزانەیە ئەگەر کوردستانییان کەڵەکەی بکەن و بیکەنە خەرمانی بە پیت،  نەک وەک ئەوەی لە ڤیدێۆیەکدا بینم کە مینبەرێکی میدیا گرتەی نوێنەری کورد لە پەرلەمانی ئێران و گرتەیەکی تری نوێنەرێکی تری کورد لە پەرلەمانی تورکیا دەکاتە بیانوو و دەسکەلا بۆ پەلاماردانی پەرلەمانتارێکی تری کورد لە پەرلەمانی عێراق .تەنھا لەبەر ئەوەی ئیجتھادێکی جیاوازی ھەیە جا ئەو ئیجتھادە چاک بێت یان چەوت ئەوە باسێکی ترە . میدیای ناوبراو لە جێی ئەوەی ئەم مینبەرە پەرلەمانییە جیاجیایانەی کورد پێکەوە گرێبدا و بیانکاتە گەردانە لە ملی خەباتێکی نەتەوەیی و پەرلەمانی،  دەیانکاتە دەسکەلای ناکۆکی و بەگژ یەکیاندا دەکات.
راستە ئەوە خوێن نارێژێ و ھەرچۆنێک بێت لەشەڕ باشترە، بەڵام زیھنی دیموکراتی و سەرنجی نەتەوەیی بە لارێدا دەبا.
٥-
یاداشتی ئەم ھەفتەیە لە مێژووەوە بۆ ئەلعانەکینێ ، لەکەرکوکەوە بۆ عفرین و بۆ پایتەختە پەرلەمانییەکان،  لە ھاتووچۆدا بوو.