كرۆنۆلۆژی 21 ڕووداوی گرنگی ساڵی 2021

جیهان
18:11 - 2022-01-01

ساڵی 2021 ، كۆتایی هات  به‌  سێهه‌مین و چوارهه‌مین و پێنجه‌مین  ده‌ركه‌وتنی  شه‌پۆلی  ڤایروسی كۆرۆنا ، هه‌روه‌ها  ساڵی 2021  له‌ فه‌ره‌نسا ساڵی  ده‌سپێكردنی  هه‌ڵمه‌ته‌ی  هه‌ڵبژاردنه‌كان بوو  بۆ  سه‌رۆكایه‌تی  فه‌ره‌نسا ، هه‌روه‌ها  له‌ 12 مانگی ڕابردودا ، كێشه‌ی كۆچه‌ران  بوه‌ كێشه‌یه‌كی  سه‌ره‌كی  له‌ ئه‌ورووپا و له‌فه‌ره‌نسا .
یه‌كه‌م / له‌  یه‌كه‌م  ڕۆژی  كانوونی دووهه‌می  ساڵی 2021 له‌  ته‌واوی  كاتژمێری  12 ی شه‌ودا ،  به‌ریتانیای گه‌وره‌  له‌  ئه‌ووروپا  جیابووه‌وه‌  .
دووهه‌م /  6 ی كانوونی دووهه‌مدا ،  هه‌وادارانی  دۆناڵد تره‌مپ  ، هێرشیان كرده‌  سه‌ر  په‌رله‌مانی ئه‌مه‌ریكا  له‌ كۆشكی  كاپیتۆڵ  هه‌وادارانی تره‌مپ  تانه‌یان  گرتبوو  له‌ سه‌رئه‌نجامی  هه‌ڵبژاردنه‌كان  پێیان وابوو كه‌  دزیی كراوه‌ له‌ده‌نگه‌كاندا ، ئه‌م هێرشه‌  توونڕه‌ویه‌  بوه‌هۆكاری مردنی 6 كه‌س  .
سێهه‌م /  14 ی كانوونی دووهه‌م ،  شاره‌زایان و تووێژه‌رانی ( ڕێكخراوی  جیهانی  ته‌ندرووستی )  گه‌یشتنه‌ شاری  ئۆهانی له‌  چین ، ئه‌و شاره‌ی  كه‌  ڤایروسی كۆرۆنای  لێوه‌ده‌ركه‌وت ، ئه‌و  شانده‌ی ڕێكخراوی جیهانی  ته‌ندرووستی  بۆ ماوه‌ی مانگێك مانه‌وه‌  به‌ مه‌به‌ستی  لێكۆڵینه‌وه‌ و به‌دواداچوون  سه‌باره‌ت به‌ هۆكار و  بڵاووبونه‌وه‌ی  ڤایروسی  كۆڕۆنا ، به‌بێ ئه‌وه‌ی  بتوانن  تیشكی زیاتر بخه‌ نه‌سه‌ر ئه‌سڵی ئه‌و ڤایروسه‌ .
چوارهه‌م / 20 ی كانوونی دووهه‌م ، جۆن بایدن  به‌فه‌ڕمی  ئه‌بێته‌ 46 هه‌میین  سه‌رۆكی  ووڵاته‌  یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مه‌ریكا  و له‌ مه‌راسیمێكی  ره‌سمیدا  سووێندی  یاسایی خوارد ، به‌بێ  ئاماده‌ بوونی  سه‌رۆكی  پێشوو ، دۆناڵد تره‌مپ .
پێنجه‌م / 23 ی  مارس كه‌شتییه‌كی  گه‌وره‌ی  بارهه‌ڵگر  به‌ درێژایی  400  مه‌تر ، له‌ كاناڵی  سویسی  میسردا گیریخوارد  و بۆ  ماوه‌ی هه‌فته‌یه‌ك  هه‌موو هاتووچۆ و جوڵه‌ی  باخیره‌  بازرگانیه‌كانی  جیهانی  وه‌ستان ، ئه‌وه‌ی شایه‌نی باسه‌ كه‌ كاناڵی سویس به‌ یه‌كێك له‌ هه‌ره‌ كه‌ناڵه‌  گرنگه‌كانی  جموجۆڵی بازرگانی  ده‌ریایی له‌ جیهاندا دائه‌نرێت  .
شه‌شهه‌م / 9 ی  نیسان ، كۆچیی دوایی  شازاده‌ ( فیلییپ ) له‌ ته‌مه‌نی 99 ساڵیدا .  هاوژینی  شازاده‌ ئیلیزابێتی  دووهه‌م ، شاژنی  به‌ریتانیا . له‌ 17 ی نیساندا  له‌ مه‌راسیمێكی  ره‌سمی  شاهه‌نشاهیدا  به‌خاك سپێردرا .

حه‌وته‌م /  24 ی  نیسان ، له‌هه‌ڵمه‌ته‌ی  ده‌ستپێكردنی  ڤاكسیندا ، ئاماری  وه‌رگرتنی ڤاكسین  گه‌یشته‌  1 ملییار  له‌ جیهاندا و له‌  ناوه‌ڕاستی مانگی كانوونی  یه‌كه‌میشدا  ، وه‌رگرتنی  ڤاكسین  گه‌یشته‌ 8 ملیار و  5 سه‌د هه‌زار ، به‌  جیاوازی  له‌ نێوان  ووڵاتانی  ده‌وڵه‌مه‌ند و هه‌ژاردا .
هه‌شتهه‌م / 7 ی ته‌مموز ، كوشتنی سه‌رۆكی  تایتیان ، سه‌رۆكی  تایتیان ( ژۆڤینێل  مواس )  له‌ شه‌وی 6 له‌سه‌ر 7 ی ته‌مووزدا  له‌لایه‌ن  چه‌ند چه‌كدارێكه‌وه‌  له‌ ماڵه‌كه‌ی خۆییدا كوژرا . 
نۆهه‌م / 11 ی  ته‌مموز ، ئیتاڵیا  ئه‌بێته‌ پاڵه‌وانی  تۆپیی پێی  ئه‌وروپا ، وا بڕیاربوو كه‌  ئه‌م  یارییه‌  بۆ  كووپی  پاڵه‌وانێتی ئه‌وروپا له‌ ساڵی 2020 دا ئه‌نجام بدرێت ، به‌ڵام به‌هۆی  ڤایرۆسی كۆرۆناوه‌  ساڵێك دواخرا .
ده‌هه‌م / 23 ی  ته‌مموز ، مه‌راسیمی  كردنه‌وه‌ی  یارییه‌كانی  ئۆڵۆمپیك  له‌ تۆكیۆ   ،كێبڕكێی  یارییه‌كانی ئۆلۆمپیك  تا 8 ی مانگی ئاب  له‌  ژێر ڕێنماییه‌كانی  خۆپارستن له‌ كۆرۆنا  به‌ڕێوه‌ چوو .

یانزه‌هه‌م / 15 ی  ئاب ،  تالییبان  ده‌سه‌ڵات  وه‌رئه‌گرێته‌وه‌ ،  كابولی پایته‌ختی ئه‌فغانستان  به‌ ته‌واوی  كه‌وته‌ ژێر ده‌سه‌ڵاتی  تالییبان ، به‌ هه‌زاران  ئه‌فغانی وڵاته‌كه‌یان به‌جیهێشت، له‌ ترسی  ده‌سه‌ڵاتدارانی  تالییبان ،  هێزه‌كانی  ئه‌مه‌ریكاش  له‌ 30 ی  ئابدا  به‌یه‌كجاری  له‌ ئه‌فغانستان  كشانه‌وه‌  .
دوانزه‌هه‌م /  8 ی  سێپته‌مبه‌ر ،  پرۆسه‌ی  دادگاییكردنی  تیرۆرستانی داعش  له‌ پاریس  ده‌ستی پێكرد له‌ ئه‌نجامی  هێرشه‌كانی  13 ی نۆڤه‌مبه‌ری ساڵی 2015 كه‌ بوه‌هۆیی  كوشتنی 130 كه‌س و برینداركردنی  زیاد له‌ 3 سه‌د كه‌س ،   ئه‌م دادگاییه‌  برێتییه‌ له‌ گه‌وره‌ترین  دادگای  تیرۆریستان له‌ مێژووی  فه‌ره‌نسادا ، 20  تاوانبار  دادگایی ئه‌كرێن ،  له‌ نێوانیاندا سه‌لاح عبدوالسلام  ، به‌رپرسی ئۆپیراسییونی ئه‌و هێرشانه‌   ، وابڕیاره‌  ئه‌و دادگایی كردنه‌  ، 9 مانگ بخایانێت .
له‌  ڕۆژی  13 ی نۆڤه‌مبه‌ر ی 2015 دا ، 9 تیرۆریست  له‌  كاتژمێری  9 ی شه‌ودا و له‌  3 شوێنی جیاواز له‌هه‌مان  كاتدا له‌  پاریس ، به‌ خۆته‌قینه‌وه‌ و به‌ ده‌ستڕێژی  گووله‌  130 كه‌سی بێتاوانیان  كوشت و به‌ سه‌دانیان  برینداركرد .
سیانزه‌هه‌م /  4 ی ئۆكتۆبه‌ر ،  ( تۆما  پێسكێ ) رایدی  گه‌ردوون ، قیاده‌ی  بنكه‌ی  گه‌ردوونی جیهانی له‌ ناوو مانگدا  وه‌رگرت ، به‌مه‌ش  تۆما ئه‌بێته‌ یه‌كه‌م  ڕایدی  گه‌ردوونی  فه‌ره‌نسی ، پاش به‌سه‌ربردنی  6 مانگ  تۆما  پێسكێ  له‌ 9 ی نۆڤه‌مبه‌ردا  گه‌یشته‌وه‌ سه‌ر زه‌ووی .
چوارده‌هه‌م / 5 ی ئۆكتۆبه‌ر ،  لێكۆڵینه‌وه‌  و ئاماده‌كردنی  ڕاپۆرتێك  له‌سه‌ر  ده‌ستدرێژی  سێكسی له‌لایه‌ن  كڵێسه‌  كاتۆلییكه‌كانه‌وه‌  كۆتایی هات و  ڕاپۆرته‌كه‌یان   خسته‌ به‌رده‌م لیژنه‌ی  تایبه‌ت به‌و كه‌یسه‌ ، ئه‌م لێكۆڵینه‌وه‌یه‌  زیاد  له‌ 2 ساڵی خایاند ، ئه‌م  ڕاپۆرته‌  برێتییه‌ له‌ پێداچوون و لێكۆڵینه‌وه‌  له‌  هه‌موو ئه‌و  قه‌شه‌ و پیاوه‌ ئاینیانه‌ی  سه‌ر به‌ كڵێسه‌كانن ، هه‌روه‌ها  هه‌موو ئه‌و مامۆستاو  فێركه‌ری  وه‌رزشیانه‌  كه‌ له‌ نزیكه‌وه‌  له‌گه‌ڵ مناڵاندا  كاریانكردبوو ، ئه‌م  ده‌ستدرێژییه‌  سێكسیانه‌  له‌ ساڵی 1950 وه‌  ده‌ستی پێكردوه‌ و 330 هه‌زار  كه‌س  بونه‌ته‌ قووربانی  ئه‌و دیارده‌یه‌ .
پانزه‌هه‌م / 8 ی  ئۆكتۆبه‌ر ، خه‌ڵاتی  نۆبێل  بۆ ئاشتی  درایه‌ 2 ڕۆژنامه‌نووس .
یه‌كه‌م/  ڕۆژنامه‌نووسی  ڕووس ( دمیتری  مۆراتۆڤ ) 
دووهه‌م / ڕۆژنامه‌نووسی  فییلیپینی ( مارییا ڕێسا ) 
ئه‌م خه‌ڵاته‌  درایه‌ ئه‌و 2 ڕۆژنامه‌نووسه‌ ، له‌ پای ئازیه‌تی و خه‌باتییان بۆ  ئازادی و ئازادی ڕاده‌ربڕیین ، مه‌راسیمی  پێشكه‌ش كردنی خه‌ڵاتی  نۆبێل  بۆ ئه‌و 2 ڕۆژنامه‌نووسه‌ ، له‌ رۆژی 10 كانوونی یه‌كه‌مدا  به‌ڕێوه‌چوو  به‌ چه‌ند ساتێك  بێده‌نگی  وه‌ك ڕێزێك له‌بۆ هه‌موو ئه‌و ڕۆژنامه‌نووسانه‌ی له‌كاتی  كاره‌كانییاندا  كوژراوون  ده‌ستیپێكرد .
شانزه‌هه‌م /  1 ی نۆڤه‌مبه‌ر ،  جۆره‌  جیاوازه‌كانی ڤیرووسی  كۆرۆنا  بوه‌ هۆكاری كوشتنی  زیاد له‌ 5 ملیۆن كه‌س له‌ جیهاندا ، ئه‌و ژماره‌یه‌ برێتیه‌ له‌ ئاماری فه‌رمی  ووڵاته‌كان ، به‌ڵام ڕیكخراووی جیهانی بۆ ته‌ندرووستی ،   پییان وایه‌  كه‌  ئه‌و ژماره‌یه‌  دوو  و سێجار  زیاتربێت ، هه‌روه‌ها   ئه‌و ڕێكخراوه‌  پاڵپشت به‌ ئاماری  زانكۆی  ( جۆن  هۆپكین ) ی ئه‌مه‌ریكی ، پێیانوایه‌ كه‌  5 ملییون و 3 سه‌د هه‌زار كه‌س  له‌ساڵی 2020 دا مردوون .
حه‌ڤده‌هه‌م /  13 ی نۆڤه‌مبه‌ر ، كاره‌كانی  كۆنفرانسی  نێوده‌وڵه‌تی بۆ ژینگه‌ له‌  گلاسكۆ ( كۆپ 26 )  كۆتایی هات  ، كه‌ له‌ 31 ی ئۆكتۆبه‌ردا  ده‌ستی پێكردبوو ، له‌م كۆنفرانسدا  هه‌موو به‌شداربوان گه‌یشتنه‌  ڕیكه‌وتنێكی هاووبه‌ش   بۆ پاراستنی ژینكه‌ ، كه‌ بڕیاردرا  كه‌  هه‌موو  به‌شداربووان  ڕاده‌ی  گه‌رمایی  ئاووهه‌وا  به‌ ڕاژه‌ی 1،5 كه‌ له‌ كۆنفرانسی پاریسدا  بڕیاری له‌سه‌ر درابوو  ڕابگرن ، سكرتێری گشتی  نه‌ته‌وه‌  یه‌كگرتووه‌كان  نیگه‌رانی خۆی  ده‌رخست له‌سه‌ر ئه‌م بڕیاره‌  پێی وایه‌ كه‌ پێوویسته‌  له‌و ڕاژه‌یه‌ كه‌متربێت  بۆ ئه‌وه‌ی كاره‌ساتی ژینكه‌  درووست نه‌بێت له‌ جیهاندا .
هه‌ژده‌هه‌م / 24 ی نۆڤه‌مبه‌ر ، 27  پیاو ژن و مناڵ  له‌سه‌ر ڕۆخی  ده‌ریای  باكوور له‌  سنووری  كه‌ناڵی ده‌ریایی به‌ریتانیا  به‌ هۆی نقوومبونی  به‌له‌مه‌كه‌یانه‌وه‌  ،خنكان  ئه‌م ڕووداوه‌ش  ئه‌بێته‌  گه‌وره‌ترین كاره‌ساتی مردن كه‌  ڕوویدابێت  له‌م ساڵانه‌ی  دواییدا ، له‌ نێواوانیاندا 16 كوردی  باشووری تێدابوو .
نۆزده‌هه‌م / 30 ی نۆڤه‌مبه‌ر ، هوونه‌رمه‌ندی  مووزیك و سه‌ماكه‌ر و  ئه‌ندامی كارای دژی  ڕه‌گه‌زپه‌رستی ( جۆزێف  به‌كیر )  ، پاش 46 ساڵ له‌ مردنی ، گواسترایه‌وه‌ بۆ گۆڕستانی  مه‌زننان  له‌ ( پانتییون )  .
جۆزیفین به‌كیر ، ئه‌و ژنه‌  پێستڕه‌شه‌ بوو كه‌  له‌  به‌ر كێشه‌ی  كۆییله‌تی و جیاوازی  ڕه‌نگی پێستی و ڕه‌گه‌زپه‌رستی ،   ویلایه‌كگرتوه‌كانی ئه‌مریكای جێهێشت و له‌ پاریس نیشته‌جێ بوو ، هه‌موو ژیانی له‌ ڕیگای هوونه‌ره‌كه‌یه‌وه‌ ته‌رخانكرد  بۆ خه‌بات  دژی  ڕه‌گه‌زپه‌رستی  ئه‌یویست  بیسه‌لمێنێ  بۆ هه‌موو دنیا ، كه‌ ڕه‌نگی پێست و ئایین  نابێت ببێته‌ كێشه‌ بۆ ئه‌وه‌ی مرۆڤ  بتوانێت  به‌ هارمۆنیی پێكه‌وه‌بژین ، چۆن فه‌ره‌نسا پێشوازیلێكرد و پاراستی وه‌ك په‌ناهه‌نده‌ ، ئه‌ویش به‌هه‌مان شیوه‌ پاش ئه‌وه‌ی ڕه‌گه‌زنامه‌ی فه‌ره‌نسی  وه‌رگرت ، هه‌موو ژیانی ته‌رخانكرد بۆ خزمه‌تی فه‌ره‌نسا ، وه‌ك ڕێزێك  بۆ  ئه‌و هونه‌رمه‌نده‌ و وه‌ك سیمبولێك بۆ  ئه‌و په‌ناهه‌ندانه‌ی  توانیویانه‌  خزمه‌تی  فه‌ره‌نسابكه‌ن  ، ته‌رمه‌كه‌ی گواسترایه‌وه‌  گۆڕستانی  مه‌زنان ( پانتییون ) به‌مه‌ش ئه‌بێته‌ 4 هه‌مین ژن  له‌ پانتییون .
بیسته‌م / 8 ی كانوونی  یه‌كه‌م ، دوای 16 ساڵ  له‌سه‌ر  لووتكه‌ی ده‌سه‌ڵاتی وڵاتی ئه‌ڵمانیای فێدیڕاڵ  ، ئه‌نجێڵا مێركڵ ڕاووێژكاری ئه‌ڵمانیای فێدیراڵ له‌ ته‌مه‌نی 67 ساڵیدا  وازی له‌ پۆسته‌كه‌ی هێنا  وه‌ك ڕاووێژكاری  ئه‌ڵمانیا ، خۆی  دووباره‌  كاندید نه‌كرده‌وه‌  .
بیستویه‌كه‌م  / 14 ی  كانوونی یه‌كه‌م ،  سووپای فه‌ره‌نسا  كشایه‌وه‌ له‌ ( كۆمبوكتوو )  ئه‌و هێزه‌ی فه‌ره‌نسا  كه‌ برێتیین له‌ هێزی تایبه‌تی دژه‌ جیهادیست ناسراو به‌ باركان ، پاش 9 ساڵ له‌ باكووری  مالی   ووڵاتی مالییان  جێهێشت و  به‌رپرسییاریه‌تی  ئه‌منی  ووڵاته‌كه‌یانیان  دایه‌وه‌   هێزه‌كانی كۆمبوكتوو .

بابەتی لێکچو

Copyright © 2020 Kirkuk Tv All Rights Reserved Designed And Developed By AVESTA GROUP