شەڕانگێزی تاک لە کومەڵگای کوردی هۆکارو چارەسەر

  
شەڕانگێزی تاک یان توندوتیژیی تاکەکەسی، یەکێکە لە کێشە کۆمەڵایەتییە گەورەکانی کومەڵگای کوردی لە ساڵانی دواییەوە. ئەم دیاردەیە خۆی لە چەندین شێوازدا دەرخستووە، وەک توندوتیژیی زارەکی، توندوتیژیی جەستەیی، یان توندوتیژیی ڕەفتاری کۆمەڵایەتی. بەڵام پرسیارەکە ئەوەیە: (هۆکارەکانی ئەم شەڕانگێزییە چین؟ و چارەسەری گونجاو بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی ئەم دیاردەیە چییە)؟
بەشی یەکەم: هۆکارەکانی شەڕانگێزی تاک
١. هۆکاری مێژوویی و کولتووری:  
   کۆمەڵگای کوردی بەهۆی مێژووی پڕ لە شەڕ و نائارامییەوە، ناڕەحەتییەکی نەتەوەییی دروستبووە. ئەم بارودۆخە کاریگەرییەکی ڕاستەوخۆی هەیە لەسەر ڕەفتاری تاکەکەسی، بەوەی کە توندوتیژی وەک ئامرازێکی بەرگری یان هەڵوێستێکی "پێویست" بۆ مانەوە لە قاڵبێکی تێکچووی کۆمەڵایەتیدا سەیر دەکرێت

- چەوساندن و نەناسینەوەی نەتەوەیی: کورد هەرگیز لەلایەن وڵاتەکانی دەوروبەرەوە وەک نەتەوەیەکی سەربەخۆ نەناسراوە. ئەم نەناسینەوەیە وای لە کورد کردووە توندوتیژی وەک تەنیا چارەسەرێک بۆ پاراستنی بوون و ناسنامەی خۆی ببینێت.  
- نەریتی "تۆڵە": لە کولتوری کوردیدا، تۆڵەسێنەوە بۆ پاراستنی ناوزەڕی خێزانەکەت شتێکی پەسەندکراوە. ئەمە واتای ئەوەیە کە هەر تاکێک هەست بکات پێویستە بە زۆرێتی شەڕ بکات بۆ ئەوەی کەس بڕوا بە "هێزەکەی" نەکات.  
٢. هۆکاری ئابووری و کۆمەڵایەتی  
- نەبوونی کار و هەژاری: گەنجانی کورد بەهۆی نەبوونی دەرفەتی کار و پەرەپێدانی ئابووری، زۆرجار بێهیوا و توڕە دەبن. ئەم بێهیوایییە دەتوانێت وەک توندوتیژی لە ڕەفتاری ڕۆژانەیاندا دەربکەوێت.  
- دەسەڵاتی پیاوانە: لە کۆمەڵگەی کوردیدا، پیاوەکان پێویستە بە هێزی جەستەیی خۆیان بسەلمێنن. ئەگەر پیاوێک نەشەڕێت، بە "بێهێز" یان "بێڕەگەز" لە قاڵبەکەدا دادەنرێت.  
- نەخوێندەواری: زۆرێک لە خەڵک پەروەردەی پێویستیان نییە بۆ ئەوەی کێشەکانیان بە ڕێگەی ئاشتیخوازانە چارەسەر بکەن. بۆیە شەڕ وەک ڕێگایەکی خێرا بۆ چارەسەر کردنەوە سەیر دەکرێت.  
 ٣. هۆکاری سیاسی  
- نەبوونی یەکێتی: لە هەندێک ناوچەی کوردیدا، حکوومەتە ناوخۆییەکان بە تەواوی جێگیر نین. ئەم نائاسایییە وای لە خەڵک کردووە بڕوا بە یاسای خۆیان بکەن، وەک تۆڵەسێنەوەی تاکەکەسی.  
- دەستێوەردانی دەرەکی: وڵاتەکانی دەوروبەر وەک تورکیا و ئێران هەمیشە هەوڵیان داوە ڕێگە لە پێکهاتنی سیستەمێکی یەکگرتووی کوردی بگرن. ئەمەش وای کردووە کە توندوتیژی بەردەوام بێت.  
 ٤. کاریگەری میدیا و تەکنەلۆژیا  
- پەرەسەندنی میدیا: میدیای کۆمەڵایەتی وەک تیکتۆک و یوتیوب، زۆر جار ڤیدیۆی شەڕ و توندوتیژی بە خێرایی بڵاودەکەنەوە. گەنجان ئەمە وەک نمونەیەکی سەرکەوتوو دەبینن و هەوڵدەدەن لە پێناویدا بکەون.  
- ناوبانگ: ئەگەر کەسێک شەڕ بکات یان پیاو بکوژێت، لەلایەن کۆمەڵگەوە پاڵەوان دادەنرێت. بەڵام ئەگەر کەسێک بێتەوە دەرەوە و بڵێت "من ناشەڕم"، بە "بێڕێز" یان "بێسەر" لەبیر دەکرێت. 
★چۆن کۆمەڵگە شەڕانگێزی بەهێز دەکات؟  
- ناوبانگ و شەرەف: لە کۆمەڵگەدا، ئەو کەسەی کە زۆر جار شەڕ دەکات، ناوبانگی "پیاوێکی مەزن" پەیدا دەکات. بەڵام ئەوەی بێدەنگە و بە ئاشتی ژیان بەسەر دەبات، هیچ کەس باسی ناکات.  
- ناوی "مێینە": پیاوێک کە ناشەڕە، بە "مێینە" یان "لاو" بانگ دەکرێت. ئەمەش وای لە زۆرێک لە پیاوان دەکات هەوڵبدەن خۆیان بە شەڕ و زۆرێتی بسەلمێنن.  
ئەنجامەکان
- زیادبوونی شەڕ: کاتێک شەڕ وەک شتێکی پەسەندکراو پیشان دەدرێت، خەڵک زیاتر ڕەنگە بەکاریبێنن.  
- کەمبوونی ئاشتی: کۆمەڵگەکە بەردەوام دەبێت لە نەهێشتنی کێشەکان، چونکە کەس بەڕێگای ئاشتیخوازانە هەوڵ نادات.  
چارەسەرەکان:  
پێویستە ئەم هۆکارانە بە شێوەیەکی گشتگیر چارەسەر بکرێن، لەوانە:  
١- ئاسایشی سیاسی:بە
دەستکەوتنی مافەکانی کورد.  
٢- پەرەپێدانی ئابووری: دروستکردنی کار و دەرفەتی پەرەپێدان بۆ گەنجان بۆ کەمکردنەوەی بێهیوایی و توڕەیی و ناهاوسەنگی.  
٣- پەروەردە و ڕۆشنبیری:
پێویستە خەڵک فێری ئاشتی و گفتوگۆ بکرێن، نەک تەنها فێری شەڕ. 
٤-یەکگرتنی کۆمەڵایەتی
 لەنێو هۆزەکان و گرووپە جیاوازەکانی کوردی.  
٥-گۆڕینی بەهایەکان: پێویستە "هێزی مێشک" و زانیاری وەک نیشانەیەکی ڕاستەقینەی پیاوەتی ببینرێت، نەک تەنها هێزی جەستەیی.
--بە بەکارهێنانی ئەم چارەسەرانە، دەتوانرێت ڕێژەی شەڕانگێزی لە کۆمەڵگەی کوردیدا کەمبکرێتەوە.

کۆتایی...
"هەرچەندە ڕێگاکە درێژ و پڕ لە ناڕێکی بێت، بەڵام بە هاوکاری و بەرزکردنی ئاستی ڕێز و خۆشەویستی، دەتوانین کۆمەڵگایەکی پێگەیشتوو و ئاسوودە دروست بکەین. ئەم پڕۆسەیە پێویستی بە هەوڵی هەموو توێژەکانی کۆمەڵگا هەیە؛ لە بنەماڵەوە تا دەسەڵات، لە ژینگەی خوێندنگاوە تا میدیای ڕاگەیاندن. بەڵام ئەگەر بەردەوام بین لە ناساندنی توندوتیژی وەک نیشانەیەکی سەرکەوتن، ئەوا هیچ گۆڕانکارییەکی ڕاستەقینە ڕوونادات. پێکەوە پێویستە بناغەکانی ڕەزامەندی و یەکسانی بەرزبکەینەوە، و پاڵپشتی ئەو بیرۆکەیە بکەین کە سەرکەوتن تەنها لە ڕێگەی هێزی بیرکردنەوە، زانست، و ڕۆشنبیرییەوە دێت — نەک لە ڕێی زۆرەوە یان دەستێوەردانی ناڕەحەتبێخشەوە. یادمان بێت: گەڕانەوە بۆ ڕەگە ڕەسەنەکانی ئاشتی و ئاڵوگۆڕی ڕۆحی کوردی تەنها هەڵبژاردنێک نییە، بەڵکو تاکە ڕێگایە بۆ ئەوەی لە ناو چەماڵی نائارامییەکاندا، بەهێزترین دەرفەتەکانی پێگەیشتن بۆ خۆمان و نەوەکانی دەستەبەر بکەین.